a-Yurt İçinde Evlendirme Memurluğu Görev ve Yetkisi : Evlendirme memuru; belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. Bakanlık, il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine, nüfus müdürlüklerine ve dış temsilciliklere, il ve ilçe müftülüklerine evlendirme memurluğu yetkisi ve görevi verebilir. Eşlerden birinin yabancı olması halinde evlendirmeye, belediye evlendirme memurlukları ile nüfus müdürleri yetkilidir.

b-Yurt Dışında Evlendirme Memurluğu Görev ve Yetkisi: Yurt dışında mahalli mevzuatın kabul etmiş olması şartı ile evlendirme memurluğu yetki ve görevi dış temsilciliklerimize aittir. Fahri konsolos ve fahri başkonsoloslukların evlendirme memurluğu yetkisi yoktur.

Yurt Dışında Türk vatandaşı kadın ve erkek veya bir Türk vatandaşı ile bir yabancı, bulundukları ülkenin evlendirmeye yetkili makamları huzurunda evlenebilir. Böyle bir evlenme, Türk Medeni Kanunu hükümlerine uygun olmak ve butlanla batıl olmayı gerektiren bir sebep bulunmamak kaydıyla geçerlidir.

Bu evliliklerin koca, kocanın yabancı olması halinde kadın tarafından en geç otuz gün içerisinde evlenmeyi yapan yabancı makamdan alınmış belgenin o yerdeki dış temsilciliğe verilmesi veya dış temsilciliğe gönderilmesi suretiyle yapılır. Beyanı alan dış temsilcilik evlenme bildirimini usulüne göre düzenleyerek aile kütüklerine tescil etmekle yükümlüdür.

O yerde dış temsilcilik bulunmadığı veya dış temsilciliğe bildirimde bulunulamadığı takdirde, evlenme bildirimi; yabancı makamlardan alınan evlenme belgesinin Türkçeye çevrilip usulüne göre onaylanmış ve Dışişleri Bakanlığınca tasdik edilmiş olması şartıyla yurt içinde nüfus müdürlüğüne verilmek suretiyle de yapılabilir.

Türkiye'de bir Türk vatandaşı ile bir yabancı veya aynı devlet vatandaşı olmayan iki yabancı ancak yetkili Türk evlendirme memuru önünde evlenebilirler.

Aynı devlet vatandaşı olan iki yabancı kendi milli kanunu yetki vermiş olduğu takdirde, o devletin Türkiye'deki temsilcilikleri önünde evlenme yapabilecekleri gibi, Türk makamları önünde de evlenebilirler.

Yabancıların evlenme isteklerine dair müracaatları evlendirme memurluğunca kabul edilir ve Evlendirme Yönetmeliğinin Türk vatandaşlarının evlenmeleri hakkındaki hükümleri yabancılar için de uygulanır.

4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamındaki yabancılardan; ikamet izni dışında Türkiye'de bulunan vatansız, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsünde bulunanlar ve uluslararası koruma başvuru sahipleri ile geçici koruma kapsamına alınan yabancıların müracaatları evlendirme memurları tarafından kabul edilir.

Bunların evlenme manilerinin bulunup bulunmadığı il göç idaresi müdürlüklerince tutulan dosyalarındaki bilgi ve belgelere göre il göç idaresi müdürlüklerince tespit edilerek evlenme ehliyet belgesi düzenlenir.

On sekiz yaşını doldurmuş, mahkemece vesayet altına alınmamış olan erkek ve kadın başka bir kimsenin rızası veya iznine bağlı olmaksızın evlenir. Ayrıca;
On yedi yaşını tamamlayan erkek ve kadın velinin izni, veli yoksa vasi veya vesayet makamının izni ile, on altı yaşını dolduran kadın ve erkek hakimin izni ile evlenebilir
Hakim, haklı sebep olmaksızın evlenmeye izin vermeyen yasal temsilciyi dinledikten sonra, bu konuda başvuran küçük ve kısıtlının evlenmesine izin verebilir.
Ancak; ayırt etme gücüne sahip olmayanlar ile on beş yaşını dolduran küçükler, mahkemece ergin kılınsa dahi evlenemez.

Evlenme engelleri aşağıda belirtilmiştir:
1. Hısımlık;
a- Üst soy ve alt soy arasında; kardeşler arasında, amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,
b- Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üst soy ve alt soy arasında,
c- Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin alt soyu ve eşi arasında, evlenme yasaktır.

2. Evli olmak;
Nüfus kaydına göre evli görünen bir kimse yeniden evlenemez. Müracaat sırasında, önceki evliliğin ölüm, boşanma veya evliliğin herhangi bir sebeple mahkeme kararı ile son bulmuş olması halinde, evlenme engeli ortadan kalkar. Ancak buna rağmen, bu durum aile kütüklerine tescil edilmedikçe yeniden evlenme yapılamaz.
3. Kadın için kanuni bekleme süresinin dolmamış olması;
Boşanmış, evliliğin butlanına hükmedilmiş veya kocası ölmüş kadın, boşanma veya evliliğin butlanına dair mahkeme kararı veya kocasının ölüm tarihinden itibaren üç yüz gün geçmedikçe yeniden evlenemez. Ancak kadın üç yüz günlük süre dolmadan önce doğum yaptığı veya mahkemece bu sürenin kısaltılmasına veya kaldırılmasına karar verildiği takdirde, kadın için bekleme süresi ortadan kalkar.
4. Gaiplik durumunda;
Gaipliğine karar verilen kişinin eşi, mahkemece evliliğin feshine karar verilmedikçe yeniden evlenemez.
5. Sağlık raporunun/resmi sağlık kurulu raporunun bulunmaması;
24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununa dayanılarak, 17/8/1931 tarihli ve 11682 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Evlenme Muayenesi Hakkında Nizamnamede öngörülen usul ve esaslar doğrultusunda sağlık raporu alınmaması durumunda evlenme yapılamaz.
6. Akıl hastaları, evlenmelerinde tıbbi sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporuyla anlaşılmadıkça evlenemezler.

Evlenme dosyasına aşağıdaki belgeler konulur:
a) İki örnek olarak düzenlenen evlenme beyannamesi.
b) Resmî veya özel sağlık kurum ve kuruluşundan alınmış sağlık raporu/resmi sağlık kurulu raporu.
c) Rıza belgesi.
ç) Vesikalık fotoğraf.
d) Nüfus kayıt örneği veya evlenme ehliyet belgesi.

Yaşlarının küçüklüğü veya hacir altına alınmış olmaları sebebiyle evlenmeleri ana, baba veya vasinin rızasına bağlı olanlar, müracaat sırasında evlenme beyannamesine bunların rızalarını gösterir belgeyi de eklemek zorundadır. Rıza belgelerinin imzalanmış olarak getirilmesi halinde bu imzaların o şahıslara ait olduğunun yetkili merciler tarafından tasdik edilmiş olması şarttır. Rıza belgeleri ana ve baba veya vasi tarafından bizzat evlendirme memurunun huzurunda da imzalanabilir. Bu takdirde imza tasdiki evlendirme memurunca yapılır. Ana ve babadan birinin ölmüş olması halinde sağ olan veya boşanma halinde velayet verilmiş olan tarafın imzası yeterlidir. Rıza belgesi vasi tarafından imza edildiği takdirde vasi tayinine dair mahkeme kararı istenir ve dosyaya eklenir.

Verilecek dörder adet fotoğrafın, renkli ve ön cepheden sivil giysilerle çekilmiş olması ve kişinin son halini göstermesi bakımından son altı ay içerisinde çekilmiş olması gerekir. Kadınların alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtülü fotoğrafları da kabul edilir.

Nüfus idarelerince aile kütük kayıtlarına dayanılarak düzenlenen ve kişinin tam künyesi ile nüfus açısından evlenmesine engel bir halinin bulunup bulunmadığını gösteren nüfus kayıt örnekleri evlenme ehliyet belgesi olarak kabul edilir. Evlendirme memuru, müracaat eden her Türk vatandaşından nüfus kayıt örneği ister ve dosyaya ekler. Sadece nüfus cüzdanına veya T.C. kimlik kartına göre evlenme yapılamaz.

Yabancılar için, yetkili merkezi makamlarca veya o devletin yerel temsilcilikleri tarafından kişinin adını, soyadını, ana ve baba adı ile doğum tarihini ve evlenmesine engel halinin bulunup bulunmadığını gösterir şekilde düzenlenerek verilmiş ve usulüne göre tasdik edilmiş olan belge, evlenme ehliyet belgesi kabul edilir.

Vatansız, mülteci ve vatandaşlık durumu düzgün olmayanların evlenme ehliyet belgelerinin ise Evlendirme Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinde belirtildiği üzere, kayıtların tutulduğu makamlarca, kişinin tam künyesi ile kayıttaki bilgilere göre evlenmesine engel halinin olup olmadığını belirtir şekilde ve tasdiklenmiş olması gerekir.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 61, 62, 63 ve 91'inci maddelerine göre mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsünde bulunanlar ve geçici koruma altına alınanların Evlendirme Yönetmeliğinin 13'üncü maddesi kapsamında, İl Göç İdaresi Müdürlüğünce kişinin kimlik bilgileri ile medeni halini gösterir şekilde düzenlenmiş ve onaylanmış belge de evlenme ehliyet belgesi kabul edilir.

Evlenme ehliyet belgelerinin asılları evlenme dosyasında saklanır.
Yabancı resmi makamlarca verilmiş olan evlenme ehliyet belgeleri Evlendirme Yönetmeliğinin 20'nci maddesinde belirtildiği şekilde işleme alınır.

Evlenme talebine dair form beyanname ve belgeleri alan evlendirme memuru evlenme dilekçesinin usulüne göre doldurulup imza edilip edilmediğini, evlenme ehliyet belgesi istenilmişse bu belge ile nüfus cüzdanı/T.C. kimlik kartı arasında bir fark olup olmadığını, bir fark varsa bu farklılığın şahısta hataya sebebiyet verecek nitelikte olup olmadığını yaş dolayısıyla rızanın söz konusu olduğu hallerde ana, baba veya vasinin rızası veya mahkemenin izninin bulunup bulunmadığını kontrol eder, varsa eksiklikleri tamamlatır ve müracaat edenlerden nüfus cüzdanı/T.C. kimlik kartını isteyerek kimlik kontrolü yapar. Dilekçenin kaydını yaparak taraflara müracaat sırasına göre akdin yapılacağı gün ve saati bildirir.
Evlenme akdinin yapılabilmesi için evlenme kararının ilanına lüzum yoktur.

Dosyanın incelenmesi sonucunda evlenmelerine engel bir hallerinin bulunmadığı ve belgelerinin de tam olduğu tespit edilen çiftlere istedikleri takdirde, beyannamenin izin belgesi bölümü onaylanarak verilir.

Böyle bir belgeyi alan çiftler, yurt içinde ve yurt dışında evlendirmeye yetkili makam huzurunda, ayrıca bir dosya düzenlenmesine lüzum kalmaksızın evlenebilirler.

Belge verildiği tarihten itibaren 6 ay süre ile geçerli olup, bu husus belgede de gösterilir.

Bu belgeye dayanarak evlenme yapan; evlenmeyi, belgeyi veren evlendirme memurluğuna 15 gün içinde bildirmekle görevlidir.

Evlendirme memuru, dosyayı incelemesi sonucunda Evlendirme Yönetmeliğinin 15 inci maddesinde sayılmış bulunan evlenme engellerinden herhangi birini tespit ettiği takdirde evlenme yapmayı reddeder. Bu hususu gerekçeli ve yazılı olarak taraflara derhal duyurur.

Taraflarca tespit edilen evlenme manisinin mevcut olmadığı belgelerle ispatlanmadığı sürece evlenme yapılamaz. Evlenme engeli, nüfus kütüklerindeki bir işlem eksikliği sebebiyle ortaya çıkmışsa, bu eksiklik tamamlanmadıkça evlenme yapılamaz.

Evlenme dosyası hazırlanırken evlenme gününden önceki günün mesai saati bitimine kadar ilgililerce, tarafların evlenmeye ehil olmadıkları veya evlenme manilerinden birinin bulunduğunu ileri sürerek evlenmenin yapılmasına yazılı olarak itiraz edebilirler.
Evlenme gününde yapılan itirazlar kabul edilmez.
Evlenme engelleri dışında bir sebebe dayanarak itiraz dilekçesinde itiraz edenin açık kimliği, adresi ile imzası bulunması şarttır.
İtiraz evlenme engellerinden birine dayanıyorsa, bununla ilgili belgelerin dilekçeye eklenmesi veya hiç olmazsa bu maniye dair inandırıcı bilgilerin verilmesi gereklidir.
Evlenme engeli sebebi ile yapılan itirazda, itirazın aksini gösterir bir belgenin dosyada bulunması halinde, evlendirme memuru tarafından itiraz derhal reddedilir ve taraflara bilgi verilir.
Evlendirme memuru, usulüne uygun biçimde yapılmış itirazları en geç 24 saat içerisinde taraflara duyurur. 10 gün içinde cevap verilmesini, varsa iddianın aksini gösterir belgelerin gönderilmesini ister, gerekirse ilgili makamlarla bu konuda yazışır. Cevaplar geldikten veya cevap verilmesi için konulan süre dolduktan sonra dosyayı yeniden inceler ve bu inceleme sonunda;
1-İtirazın yerinde olduğunun anlaşılması halinde taraflara ve itiraz edene derhal bilgi vererek evlenme yapmayı reddeder.
2-İtirazın gerçek olmadığı veya mevcut olsa dahi iddia edilen engelin daha sonra hukuki bir işlem ile ortadan kalkmış olduğu tespit edilirse evlenme memuru itirazı reddeder. Sonuç, taraflara ve itiraz edene bildirilir ve evlenme işlemi yürütülür.
İtiraz eden 10 gün içinde mahkemeden evlenmenin men'i davası açıldığına ve evlenmenin durdurulduğuna dair bir karar getirdiği takdirde evlenme işlemleri mahkeme sonuna kadar durdurulur ve taraflara duyurulur.

Cumhuriyet Savcılığının İtiraz Yetkisi Cumhuriyet Savcıları mutlak butlan sebeplerinden birinin var olması sebebiyle evlenme yapılıncaya kadar evlenmeye itiraz edebilirler.
Evlenme engellerinin bulunduğu yolunda Cumhuriyet Savcılığına yapılan ihbar Cumhuriyet Savcılığı tarafından ciddi bulunduğu takdirde evlendirme memurluğuna bildirilir. Evlendirme memuru Evlendirme Yönetmeliğinin 24 üncü maddesinde belirtilen usul ve esaslara göre itirazı inceler, itirazı yerinde görmemesi halinde Cumhuriyet Savcılığına bilgi vererek evlenme işlemini yürütür. Cumhuriyet Savcılığınca 10 gün içinde evlenmenin men'i davasının açıldığının bildirilmemesi halinde evlenme yapılır ve sonuç gerekçeli olarak Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.

Evlenmelerin Çalışma Saatlerinde Yapılması
Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır. Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda da tören yapılabilir.

Tören Yerleri
Evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır. Ancak tarafların isteği üzerine;
1-İkametgâhlarda, özel bina veya salonlarda, 2-Tutuklu veya hükümlüler için Cumhuriyet Savcılığınca izin verilmesi üzerine ceza veya tutukevinde,
3-Hastalar için baştabibin veya müdürün izin vermesi üzerine hastanelerde, evlenme yapılabilir.
Evlenme töreninin yapılması istenen, ancak evlenmenin mahiyeti ile bağdaşmayan veya tarafların serbestçe iradelerini açıklamalarına imkan vermeyen yerlerde veya mabetlerde resmi evlenme töreni yapılamaz. Bu durumda evlendirme memuru evlenmeyi erteler.

Evlenmede Aleniyet, Usul ve Şekil
Evlenme evlendirmeye yetkili bir görevli önünde en az iki tanıkla birlikte ve bizzat tarafların huzuru ile aleni olarak yapılır.
Davetli bulunmaması, evlenmenin aleni yapılmadığı manasına gelmez.
Vekaletle evlenme yapılamaz.
Evlendirme memuru önceden tespit edilen yer ve zamanında tarafların ve şahitlerin önünde kadın ve erkekten her birine ayrı ayrı olmak üzere birbirleriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Her birinin müsbet cevap vermesi ve bu cevapların iki şahit tarafından da duyulduğunun doğrulanması üzerine, evlenmenin kanuna uygun olarak yapılmış olduğunu yüksek sesle açıkladıktan sonra evlenme kütüğünü taraflara ve şahitlere imza ettirir ve kendisi de tarih ve saat koyarak imzalar.
Sağır ve dilsizler işaretle cevap verebilirler. Evlendirme memuru lüzum görürse, işaretlerden anlayan bir kişinin aracılığını daha önceden isteyebilir. Bu durumda taraflar aracı bulundurmak zorundadırlar. Sağır ve dilsizler okuma-yazma biliyorlarsa, beyanları yazılı olarak kabul edilir.
Yabancılar Türkçe bilmedikleri takdirde, evlendirme memuru, Türk devletince tanınmış devletlerin birinci resmi dili olması kaydıyla bu dili bilen tercüman kullanabilir. Taraflarca bu tercüman daha önceden tören yerinde bulundurur.

Tanıklık Şartları
Tanık olabilmek için ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak ve tanıklık ettiği kişiyi tanımak şarttır. Görüşleri itibarıyla ayırt etme gücüne sahip olmadıkları ve evlenecek tarafı tanımadığı anlaşılanlar tanıklık yapamazlar. Şahit, evlenme isteğine ait iradelerin açıklanmasına dair bildirimlerin serbestçe yapıldığına, tanıklık ettiği kişinin kimliğinin doğruluğuna ve evlenmenin yapıldığına şahittir.

Memurun Evlenmeyi Yapmaktan Çekinmesi
Evlenmenin yapılacağı sırada taraflardan birinin iradesinin serbestçe açıklanmasını engelleyici ruh hali içinde bulunduğunun davranışlarından açıkça anlaşılması halinde evlendirme memuru bu durumu taraflara bildirerek evlenmeyi erteleyebilir.

Evlenmenin, Evlenme Kütüğüne Geçirilişi
Evlenmeler evlendirme memuru tarafından "Evlenme Kütüğü"ne geçirilir ve karı koca, şahitler ve memur tarafından imza edilir. Böylece evlenmenin şekli unsuru tamamlanmış olur.

Evlenmenin Nüfus İdaresine Bildirilmesi ve Aile Kütüklerine Tescili
Yurt içinde yetkili Türk makamları önünde yapılan evlenmeler; evlenmenin yapıldığı tarihten itibaren on gün içinde usulüne uygun olarak düzenlenecek evlenme bildirim formu ile o yerin nüfus müdürlüğüne bildirilir.
Büyükelçilik, başkonsolosluk ve konsolosluklar tarafından yapılan evlenmeler, konsolosluklar tarafından aile kütüklerine tescil edilir.
Yurt dışında yabancı yetkili makamlar önünde yapılan evlenmeler, dış temsilciliklerimize intikal ettirildiği takdirde, dış temsilcilikleremizce usulüne uygun olarak evlenme bildirimi formu düzenlenerek aile kütüklerine tescil edilir.

Önceki soyadı, koca soyadı ile birlikte tescil edildikten sonra, kadın sadece koca soyadını kullanmak istemesi ve yazılı olarak başvurması halinde, nüfus müdürlüklerince gerekli işlemlerin yapılabilir. Evlenmeden önce iki soyadı taşıyan kadın bu soyadlarından sadece birinden yararlanabilir.

Yetkili Türk makamları önünde evlenen yabancı uyruklu kadın ve erkeğe bir aile cüzdanı ve ayrıca istekleri üzerine çok dilli evlenme belgesi düzenlenerek verilir.

Nüfus müdürlüğüne gönderilen evlenme bildirimleri üzerinde yapılan ilk inceleme sonucunda; evlenmenin kanunen yetkili kılınmış memurlarca yapılmadığının anlaşılması, aile kütük kayıtlarına göre karı kocadan birinin başkasıyla evli olduğunun tespit edilmesi veya karı koca arasında Türk Medeni Kanununun 129 uncu maddesinde belirtildiği şekilde evlenmeye mani derecede kan ya da kayın hısımlığının bulunması hallerinde evlenme aile kütüğüne işlenir ve durum tescil işlemini yapan nüfus müdürlüğünce Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.

Yasal Mal Rejimi
Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır.
Eşler, mal rejimi sözleşmesi ile kanunda belirlenen "Mal Ayrılığı Rejimi", "Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi" ve "Mal Ortaklığı Rejimi" n den birini de kabul edebilirler.

Mal rejimi sözleşmesi
Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilir.
Tarafların mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Evlenme başvurusu sırasında da hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak bildirebilirler. Mal rejimi sözleşmesinin gerektiğinde yasal temsilcilerce de imzalanması zorunludur.
Evlendirme memurları, evlenecek olan kadın ve erkeği seçmiş oldukları mal rejimini beyana davet etmek zorunda değildir. Evlenecek olanların mal rejimine ilişkin seçimini bildirmemeleri evlendirme işleminin yapılmasına engel teşkil etmez. Evlendirme memurları evlenecek olan kişilerin yasal mal rejimi yerine seçimlik rejimlerden birini seçmiş olmaları halinde bu yöndeki seçimlerini kabul edebilirler. Evlendirme memurları, evlenecek kişilerin yasal mal rejimi ile ilgili yasadaki düzenlemelere ya da seçimlik rejimlerden birini seçmelerine rağmen seçimlik rejimde yasadaki düzenlemelerden farklı anlaşmaları kabul edemez. Evlenecek olan kişiler bu konularda ancak notere gidebilirler.

Evliliğin feshi, iptali veya butlanı; Asliye Hukuk Mahkemesince verilen kararın kesinleşmesi ile evlilik birliğinin son bulmasıdır.

Evli olmasına rağmen, başkasıyla evlenme işlemi yaptıran, kendisi evli olmamakla birlikte, evli olduğunu bildiği bir kimse ile evlilik işlemi yaptıran, gerçek kimliğini saklamak suretiyle bir başkasıyla evlenme işlemi yaptıran kimseler hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 230’uncu maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere durum belgelerle birlikte Cumhuriyet savcılığına intikal ettirilir.