TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 12.06.2009 tarih ve 27256 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Bu Kanuna göre Türk Vatandaşlığının kazanılması üç yolla mümkündür.

I.  Doğumla Türk Vatandaşlığının kazanılması

II.Sonradan Türk Vatandaşlığının kazanılması

III.Seçme yoluyla Türk Vatandaşlığının kazanılması

TÜRK VATANDAŞLIĞININ DOĞUMLA KAZANILMASI

Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık doğum anından itibaren hüküm ifade eder. 
Doğumla Türk vatandaşlığı soy bağı veya doğum yeri esasına göre kazanılır.

Soy bağı ile kazanılan vatandaşlık

Soy bağı ile kazanılan vatandaşlık, çocuğun doğumu anında soy bağı ile bağlı bulunduğu Türk vatandaşı ana veya babanın vatandaşlığını kazanmasını ifade eder.

Soy bağı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında; ana veya babadan yalnız birinin, doğum anında Türk vatandaşı olması yeterli olup diğerinin yabancı bir devlet vatandaşı olması Türk vatandaşlığının kazanılmasına engel teşkil etmez.

Evlilik birliği içinde Türk vatandaşı baba veya anadan doğan çocuk

Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.

Evlilik birliği dışında Türk vatandaşı anadan yabancı babadan doğan çocuk

Türk vatandaşı anadan yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.

Evlilik birliği dışında Türk vatandaşı babadan yabancı anadan doğan çocuk

Türk vatandaşı baba ile yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa uygun olarak soy bağı kurulmasını sağlayan babalığa hüküm, ana ve babanın evlenmesi veya tanıma yollarından biriyle Türk vatandaşı babaya soy bağı ile bağlandığı takdirde doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.

On sekiz yaşından sonra yurtdışından yapılan doğuma ilişkin bildirimler

Yurtdışında bulunup da on sekiz yaşını tamamlayıncaya kadar doğuma ilişkin bildirimde bulunulmaması halinde Türk vatandaşı ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığı doğrudan kazanılamaz.

Bu durumda bulunan ve Türk vatandaşı ana ve babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen kişilerin başvuruları halinde müracaat makamlarınca vatandaşlık durumlarının tespitine ve tesciline esas olmak üzere dosya düzenlenir ve karar alınmak üzere Bakanlığa gönderilir.

Türk Vatandaşlığının Doğum Yeri Esasına Göre Kazanılması

Türkiye’de doğan ve ana ve babasının belli olmaması veya vatansız bulunması ya da milli kanunları gereğince ana ve babasından dolayı vatandaşlık kazanamaması gibi nedenlerle herhangi bir devletin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.

Türkiye’de bulunmuş çocuk, Türkiye dışında doğduğu sabit olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır.

II-TÜRK VATANDAŞLIĞININ SONRADAN KAZANILMASI

1.Yetkili makam kararı ile

2.Evlat edinilme yolu ile

3.Seçme hakkının kullanılması ile mümkündür.

Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme Ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı aranan şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir.

Vatandaşlığa alınma devletin egemenlik hakkını ilgilendirdiğinden Türk vatandaşlığının kazanılması yetkili makamın takdirine bağlı olup, aranan şartları taşımış olmak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.

Takdir hakkının kullanımına ilişkin düzenleme Bakanlar Kurulunca yapılır.

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanma yolları

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması aşağıdaki yollarla mümkündür:

a) Türk vatandaşlığının genel olarak kazanılması,

b) Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması,

c) Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması,

ç) Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması.

Türk vatandaşlığının genel olarak kazanılması

Türk Vatandaşlığını genel olarak kazanmak isteyen yabancılarda aşağıdaki şartlar aranır:

a) Kendi milli kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak,

c) Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret veya iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak, ailece Türkiye’de ikamet etmek ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak, eğitimini Türkiye’de tamamlamak ya da uzun süreli ikamet tezkeresine bağlı olarak Türkiye’de yaşamak,

ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,

d) İyi ahlak sahibi olmak; hırsızlık, kaçakçılık, sahtekârlık, dolandırıcılık ve benzeri toplumsal düzeni zedeleyen suçlardan, tecil veya ertelenmiş olsa dahi ceza almamış ya da bu davranışları alışkanlık haline getirdiğini gösterecek şekilde birden fazla yargılanmamış olmak veya uyuşturucu kullanma, fuhuş yapma gibi davranışlarda bulunmamış olmak,

e) Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek,

f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelir veya mesleğe sahip olmak,

g) Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan, bu maddenin birinci fıkrasında sayılan şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından/vatandaşlıklarından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlar Kurulunun yetkisindedir.

Müracaat makamlarınca başvurunun işleme alınmasında uygulanacak esaslar

Genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılmasında müracaat makamı İl Valilikleridir.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı hakkında müracaat makamınca ön inceleme yapılarak;

a)Kendi milli kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmayan,

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmeyen

c) Yasal ikamet izni olmaksızın veya yasal olmakla birlikte Türkiye’de yerleşme niyetini göstermeyen öğrenim, geçici barınma, turistik seyahat, öğrenim gören çocuğuna refakat, iltica talebi tetkik edilen yabancı veya tedavi amaçlı gibi nedenlerle ikamete bağlandığı anlaşılan, 

ç) Herhangi bir suçtan dolayı yargılanan veya hükümlü ya da tutuklu olan,

d) Başvuru için gerekli olan belgeleri ibraz edemeyen,

Kişilerin başvurusu kabul edilmez.

Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması

Aşağıda durumları belirtilen yabancılar, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak kaydıyla, genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılmasında aranan diğer şartlara bakılmaksızın Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun Kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler:

Türkiye’de sanayi tesisi kuran veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel ve sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili Bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler,

b) Uluslararası ilişkilerin gerekliliği ve ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebeple Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kazanmaları zaruri görülen kişiler,

c) İskân Kanununa göre göçmen olarak kabul edilen kişiler.

Uluslararası ilişkilerin gerekliliği ve ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebeple Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kazanmaları zaruri görülen kişiler için Bakanlıkça vatandaşlık müracaatları alınarak birinci fıkrada belirtilen belgelerden oluşan dosya düzenlenir. Aranan şartları taşıdığı anlaşılanlar Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığını kazanırlar. Aranan şartları taşımayanların talepleri Bakanlıkça reddedilir
Göçmen işlemleri

Göçmen olarak kabul edilen ve Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen kişi adına yerleşim yerinin bulunduğu İl Valiliğince aşağıda belirtilen belgelerden oluşan dosya düzenlenir:

a)Göçmen vizeli pasaport,

b) Uyrukluk ve Aile Kütüğüne Kayıt Bildirgesi,

c) Soruşturma Formu. 

Tamamlanan dosya karar alınmak üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça yapılan inceleme sonucunda varsa eksik olan bilgi ve belgeler tamamlanır.

Dosyasında yapılan inceleme sonucunda aranan bilgi ve belgelerin bulunduğu anlaşılan kişiler Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığını kazanırlar.

Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması

Herhangi bir nedenle Türk vatandaşlığını kaybetmiş kişilerin yeniden Türk vatandaşlığını kazanmaları iki yolla mümkündür:

a) Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması,

b) Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması.

a)Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması

Aşağıda durumları belirtilen kişiler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Türkiye’de ikamet şartı aranmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararı ile yeniden kazanabilirler:

a)Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler,

b)Ana veya babalarına bağlı olarak iradeleri dışında Türk vatandaşlığını kaybeden ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar.

Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşlığını kaybedenler

Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25. maddesinin (a), (ç), (d) ve (e) bentleri uyarınca Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan kişiler, milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması şartıyla, Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın Bakanlar Kurulu kararı ile yeniden Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

b)Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması

Kanunun 29. maddesine göre Türk vatandaşlığı kaybettirilenler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını Bakanlar Kurulu kararı ile yeniden kazanabilirler.

Seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını Bakanlık kararı ile yeniden kazanabilirler.

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evlilik doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz.

En az üç yıldan beri bir Türk vatandaşı ile evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurabilirler.

Başvuru tarihinden sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz.

Başvuru sırasında aranan şartlar

Türk vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanmak üzere başvuran yabancılarda başvuru sonucunda aşağıdaki şartlar aranır:

a) Aile birliği içinde yaşamak,

b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak şekilde müracaat tarihinden geriye doğru on yıl içinde fuhuş yapmak, fuhuşa aracılık etmek veya kadın ticareti yapmak gibi faaliyette bulunmamış olmak,

c) Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

Müracaat makamlarınca başvurunun işleme alınmasında uygulanacak esaslar

Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunan yabancı hakkında ön inceleme ve araştırma yapılır. Araştırma sonucunda yabancının;

a) Bir Türk vatandaşı ile üç yıldan beri evli olmadığı,

b) Evliliğin boşanma veya ölüm gibi nedenlerle son bulduğu,

c) Herhangi bir suçtan dolayı yargılandığı veya hükümlü ya da tutuklu olduğu,

ç) İstenen belgeleri ibraz edemediği,

Anlaşıldığı takdirde başvurusu kabul edilmez.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancının eşi, sonradan Türk vatandaşlığını kazanmış ise evlilikte geçen sürenin hesaplanmasında Türk vatandaşlığını kazanma tarihi esas alınır.

Ayrıca yabancının evlilik olay düşüncesi ile Evlenme Bildirim Formu, güncel tarihli pasaport bilgileri incelenir, evlenme bildirim formunda varsa yanlışlıklar giderilir, eksik olan bilgiler tamamlanır.

Yurt içinden yapılan başvurularda yapılacak işlemler ve uygulanacak esaslar

Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen ve başvuruda aranan şartları taşıdığı anlaşılan yabancı adına 46. maddede belirtilen belgelerden oluşan dosya düzenlenir ve düzenlenen dosya gerekli inceleme ve araştırma yapılmak üzere Vatandaşlık İnceleme ve Araştırma Komisyonuna havale edilir.

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanmanın eş ve çocuklar bakımından sonuçları

Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması, diğer eşin vatandaşlığına tesir etmez.

Türk vatandaşlığını birlikte kazanan ana ve babanın çocukları ana ve babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.

Ana veya babadan birinin Türk vatandaşlığını kazanması halinde, Türk vatandaşı olmayan eşin muvafakati üzerine çocuk, ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.

Türk vatandaşlığını kazanan ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte velayeti kendisinde bulunan çocukları, Türk vatandaşı olmayan eşin muvafakat etmesi halinde ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır. Muvafakat verilmemesi halinde ana veya babanın mutad meskeninin bulunduğu ülkedeki hâkim kararına göre işlem yapılır.

Ana veya babadan birinin ölmüş olması halinde çocuk, Türk vatandaşlığını kazanan ve velayetine sahip olan ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.

Türk vatandaşlığını kazanan ananın evlilik birliği dışında doğan ve velayetine sahip oldukları çocukları anaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.

Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuran ana veya babanın çocuklarının ana veya baba ile birlikte işlem görmesi esastır.

Ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte kendileri ile birlikte işlem görmeyen çocukları ergin olduktan sonra Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurdukları takdirde haklarında bu Yönetmeliğin 15 inci maddesi hükümleri uygulanır.

Türk vatandaşlığını kaybeden ve Türk vatandaşlığını yeniden kazanmak isteyen ana ve babaya bağlı olarak işlem gören çocuklar için doğum belgesi ve doğum tutanağı istenmez.

Çocuğun ana ve babası Türk vatandaşlığını kazanmış ise doğum tutanağına ana adı, baba adı ve soyadı nüfus kaydına göre yazılır.

Ana ve baba çocuğa Türkçe ad verebilir. Bu takdirde doğum tutanağına verilen Türkçe ad yazılır.

II. TÜRK VATANDAŞLIĞININ EVLAT EDİNİLME YOLUYLA KAZANILMASI

Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan yabancı, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla,  Türk vatandaşlığını kazanabilir.

III- TÜRK VATANDAŞLIĞININ SEÇME HAKKI İLE KAZANILMASI

Türk vatandaşlığını ana veya babalarına bağlı olarak iradesi dışında kaybetmiş olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

Vatandaşlık işlemlerinde müracaat makamı ve usul

Türk vatandaşlığının kazanılması, kaybı, ispatı ve çok vatandaşlığa ilişkin başvurular yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu Valiliğe,

Yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekâletname ile yapılır.

Posta yoluyla yapılan müracaatlar kabul edilmez.

Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun bulunan kişilerin vatandaşlıkla ilgili başvuruları veli ya da vasileri tarafından yapılır.

Yurt içinde çok vatandaşlığın tesciline yönelik bildirimler doğrudan yerleşim yerinin bulunduğu nüfus müdürlüğüne de yapılabilir.

Birden fazla devlet vatandaşlığına sahip olup, Türk vatandaşlığını kazanma müracaatında bulunan yabancının işlemlerinde Bakanlıkça yapılacak araştırma sonucunda daha sıkı ilişki halinde bulunduğu tespit edilen devlet vatandaşlığı esas alınır.

Vatandaşlığa ilişkin müracaat ve işlemlerde Türk vatandaşı olanlarda Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, yabancı olanlarda ise yabancı kimlik numarası esas alınır.

Vatandaşlık işlemlerinde başvuru tarihi olarak kişinin form dilekçesinin müracaat makamınca evrak kaydına alındığı tarih esas alınır.

Yabancı makamlarca verilmiş olan resmi belgelerin tasdik işlemleri

Yabancı makamlarca verilmiş olan resmi belgelerin işleme alınmasında Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 167. maddesine göre işlem yürütülür.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru sırasında ibraz ettikleri diploma, pasaport gibi belgelerin Türkçe tercümeli ve noter tasdikli olması yeterlidir.

Gerekli görülen hallerde ikamet tezkerelerinin aslına uygunluğunun tasdiki İl Müdürlüklerince de yapılabilir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Vatandaşları

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları, Türk vatandaşı olmak istediklerini yazılı olarak beyan ettikleri takdirde, Türk vatandaşlığını kazanırlar.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlığını sonradan kazanmış olan yabancılar hakkında Kanunun 11. maddesindeki hükümler uygulanır.